Telefon ve Sosyal Medya Bağımlılığından Nasıl Kurtulunur?

Bunun adına ister telefon bağımlılığı isterseniz sosyal medya bağımlılığı deyin. Eğer siz de bu durumdan şikayetçiyseniz ki bu yazıya bir şekilde eriştiyseniz ufakta olsa sizi rahatsız eden bir durum olduğu aşikar.

İkisinin de birbirinden pek farkı yok, fakat olayın asıl başlangıç noktası telefon bağımlılığı olduğunu bilmelisiniz, telefon bağımlılığından kurtulduğunuzda sosyal medya bağımlılığından da o derece kolay kurutulacaksınız.

Bağımlılıklarımız

İnsan, hayatında herhangi bir nedenden dolayı farklı konulara bağımlılık gösterir. Özellikle bizim vücudumuzda dopamin salgılanmasına neden olan ve yapması kolay olan her şeye çok çabuk adapte olur ve ona karşı bağımlılık oluştururuz.

Genelde yapması zor olan şeylere de bağımlılık oluştururuz, fakat bunlara bağımlılık kazanmak için bazen sınırlarımızı zorlamamız gerekebilir.

Örneğin spor bağımlılığı için en az 21 gün düzenli olarak spor yapar ve bir rutin oluşturursanız, vücudunuz adapte olur ve düşük bir seviyede de olsa bağımlılık kazanırız.

 

Spor yapmak zor ve yorucudur, buna rağmen dopamin salgılamamızı sağlar ve mutlu hissederiz. Bizi zorlayan bağımlılıklarımızı bırakması, diğer bağımlıklara göre daha kolaydır, fakat uzunca bir süre düzenli bir şekilde spor yaparsanız bırakmanız da o derece daha zor olacaktır.

Daha kolay bağımlılık oluşturan konulara gelecek olursak, bilgisayar oyunları, telefon oyunları, netflix izlemek, sosyal medyada zaman öldürmek ve telefon bağımlılığından bahsedebiliriz. Son ikisi bu yazının odaklandığı iki temel bağımlılığı ele almaktadır.

Bunların hepsi vücudumuzun hızlı bir şekilde dopamin salgılamamıza neden olur, yapması ve tekrar etmesi kolay olduğu için de bağımlılık oluşturması spor yapmaya göre çok daha kolaydır.

Fakat sağladığı fayda olarak sadece size küçük bir dopamin bombası atar, bunun dışında ne fiziksel ne de ruhsal olarak bir fayda sağlamaz. Sporun, kitap okumanın, doğada vakit geçirmenin sağlayacağı faydanın yanına bile yanaşamaz.

Telefonlar Odaklanma Katilidir

Gün içerisinde telefonunuz ister istemez, dikkatinizin hızlı bir şekilde dağılmasına neden olur, ne ile meşgul olursanız olun verimli ve kesintisiz bir şekilde odaklanmanıza engel olur. Eğer bir şeyi yeterince odaklanmadan yaparsanız, hiçbir zaman potansiyelinizin en üstüne çıkamazsınız.

İster iş yerinde çalışıyor olun, ister bir öğrenci olarak ders çalışıyor olun, isterseniz de günlük yaşantınızda bir şeyle meşgul olun, telefon o an meşgul olduğunuz ve odaklandığınız konudan sizi hızlıca uzaklaştırır, hatta tekrar odaklanmanıza da uzunca bir süre engel olur.

Herhangi bir şeye odaklanmak ve onun üzerine yoğun bir şekilde düşünmek ve çalışmaya başlamak aşağı yukarı 15 dk sürmektedir. Odaklanarak çalışmaya başladıktan 15dk sonra telefona gelen bir bildirim ya da gereksiz bir arama, aklınıza birden gelen sosyal medyaya bakma isteği vb... bir çok sebepten dolayı telefonunuzu elinize aldığınızda, kendinize engel olup en az 15dk gibi vakit geçirseniz bile, telefonu bir kenara koyduktan sonra tekrar odaklanmanız 15dk sürecektir. 

Yani toplamda 1 saatlik bir süre boyunca verimli çalıştığınız süre sadece 15 dk. Her 60dk da bir bu şekilde çalışsanız bile 4 saat sonunda sadece 1 saatlik verimli bir çalışma süresi geçirmiş olursunuz.

Telefonunuz odağınızı bozmadığı durumda 1 saat boyunca verimli bir şekilde çalıştığınızda, size 3 saatlik serbest bir zaman kalır.

Telefon Bağımlılığından Kurtulmak İçin Neler Yapılabilir

Bir çok insan gece uyumadan önce yatakta telefonuna bakar sonra alarmını kurup yatar, sabah telefonun alarmı ile uyanır ve eline aldığı ilk şey telefonu olduğu için, ya sosyal medyaya ya da haberlere bakar.

İster sosyal medyaya bakıyor olun isterseniz haberlere bakıyor olun, güne başlarken telefona baktığınızda, gözünüzü açar açmaz kendi hayatınıza değil başkalarının hayatına bakmış olursunuz.

Ayrıca ne ile karşılaşacağınızı da kesinlikle bilmiyorsunuz, iyi bir şeyler de görebilirsiniz sizi üzecek bir şeyler de. Bu durumda kendi hayatınıza değil telefonun size sunduğu hayata gözlerinizi açmış olursunuz.

Gece yatarken ve sabah kalktığınızda telefona bakma alışkanlığından vazgeçmelisiniz.

Telefon bağımlılığınızdan kurtulabilmeniz için bazı önerilerim olacak;

1. Kendinize alarmlı bir saat alın ve bu saatin alarmı ile uyanın
2. Gece yatarken telefonunuzu yattığınız odaya koymayın, diğer odada bırakırsanız hem yatağa girerken hem de sabah uyandığınızda telefonunuza bakmıyor olacaksınız
3. Sabah uyandığınızda kendinize bir rutin oluşturun ve buna sadık kalın. 
1. Öncelikle yatay konumdan dikey konuma geçin
2. Soğuk su ile yüzünüzü yıkayın
3. Sağlık açısından sizi riske sokmuyor ise, olabildiğince soğuk su ile duş alın. Daha zinde olmanızı sağlar
4. Dişlerinizi fırçalayın
5. Büyük bir bardak ile su için
6. Kahvaltınızı yapın
4. Kahvaltınızı bitirene kadar telefona bakmayın
5. Gün içerisinde çalışmaya başladığınızda telefonunuzun bildirimlerini sessize alın. Hatta bunu otomatik olacak şekilde ayarlayabilirsiniz.
6. Kişisel telefon ile görüşme yapmıyor iseniz çalışırken hemen ulaşamayacağınız bir yere koyun, mümkünse diğer oda
7. Akşam yatmadan 2 saat önce telefonuzu bir yere koyun ve arama gelmedikçe bakmayın
8. Yatağa sakın telefon ile girmeyin ve 2. kuralı uygulayın

Bunları öneri olarak değil talimat olarak düşünürseniz, sizi büyük bir oranda telefon bağımlılığınızdan kurtaracaktır.

Bundan sonrası tamamen sizin iradenize kalmış durumda, yukarıdakileri uygulayıp kalan zamanınızda telefon ekranına ışığı gören sinek gibi gitmezseniz muhtemelen başarılı olursunuz.

Sosyal Medya Bağımlılığından Kurtulmak İçin Neler Yapılabilir

Sosyal medya günümüzün en büyük bağımlılıklarından birisi. Diğeri uzun yıllardır tahtı elden bırakmayan sigara diyebiliriz.

Hangisi daha zararlı tartışmasına girmeden konumuz olan sosyal medya bağımlılığına dönmek istiyorum.

Sosyal medya bağımlılığı ile telefon bağımlılığı iç içe geçmiştir. Bir nevi tavuk mu yumurtadan çıkmıştır yumurta mı tavuktan paradoksunun günümüze uyarlanmış halidir.

Telefon bağımlılığı mı sosyal medya bağımlılığı yaratır, sosyal medya bağımlılığı mı telefon bağımlılığı yaratır? Buyurun size yeni bir tartışma konusu.

Sosyal medya bağımlılığı olan kişiler sürekli yeni bir beğeni gelmiş mi, yorum yapılmış mı, yorumda iyi bir şey mi yazılmış kötü bir şey mi diye kontrol eder durur. Adeta hayatının asıl odağı sosyal medya olmuştur.

Dopamin, dopamin, dopamin! Her zaman ilgi görme, beğenilme isteği ile yoğun bir serotonin ve dopomin patlamaları yaşamak ister.

Bir süre sonra fark etmeden bağımlı olur.
Şunu iyice belleyin, sosyal medya şirketleri sizi sizden daha iyi tanıyor, sizi platforma bağımlı kılacak algoritmalar geliştiriyor, o platformda daha uzun süre geçirmenizi sağlayacak özellikler geliştiriyorlar, her geçen gün daha da bağımlı hale geliyorsunuz ve siz bunu fark edip kendinize dur diyene kadar (bir çok insan bu noktaya asla gelemeyecek) bu bağımlılığınızın asla farkına varmazsınız.

Sigara içen birisi de bırakmaya çalışana kadar hatta bırakma çabasına girdiğinde bile aslında bağımlı olduğunu fark etmez. Bağımlı deyince aklımıza sadece uyuşturucular ve onları kullananlar gelir ama biliyoruz ki iyi veya kötü bir çok şeye bağımlılık kazanıyoruz.

Sosyal medya bağımlısı birisine sosyal medya olmadan yaşayıp yaşayamayacağını sorduğunuzda "Tabi ki yaşayabilirim ama şu an istemiyorum" diyecektir ya da buna benzer kaçamak bir cevap.

Telefon bağımlılığından kurtulmak nispeten daha kolay yukarıdaki talimatları uygularsanız, telefon kullanım süreniz en az %50 azalacaktır.

Şimdi sizlere sosyal medya bağımlılığından kurtulmanız için bazı önerilerde bulunacağım. Konuyla ilgili bir çok araştırma ve farklı kaynağı araştırdım ve sonuç olarak aşağıdaki öneriler en başarılıları olduğuna karar verdim.

Öncelikle şunu belirtmek isterim ki, bağımlılıklardan kurtulmanın en iyi yolu onu azaltmak değil birden kesmektir.

Sigara bağımlısı iseniz, bu bağımlılığınızdan kurtulmak istediğinizde azaltmanız hiçbir işe yaramaz bir süre sonra tekrar kaldığınız yerden devam eder hatta daha da çok içersiniz. Bu sebeple sigara bağımlılığınızdan kurtulmak istiyorsanız tamamen içmeyi bırakmanız gerekir.

Sosyal medya bağımlılığından kurtulmak için de tamamen kullanmayı bırakmanız gerekir.

Böyle söylüyorum diye tüm sosyal medyalarınızı kapatmanıza gerek yok, bunu bir detoks olarak düşünün ve bir süre belirleyin en az 21 gün olmasını öneririm. 21 gün boyunca sosyal medya kullanımınızı %100 oranında durdurmanız gerekir. Bu sayede bağımlılıktan kurtulmuş olursunuz ve tekrar kullanıp kullanmama tercihi size kalmış olur. Tamamen bırakmasanız bile büyük oranda azaltmış olursunuz.

Sosyal medya bağımlılığınızdan kurtulabilmeniz için bazı öneriler;

1. Öncelikle telefon bağımlılığınızı azaltmanız gerekir, yukarıdaki talimatları uygulayarak işe başlayın.
2. Telefonunuzdan tüm sosyal medya uygulamalarını kaldırın. (Instagram, Facebook, Youtube, Tiktok, Snapchat vb...) hepsini!
3. Eğer bilgisayardan da sosyal medyaya giriyor iseniz, bunu engelleyecek uygulamalar mevcut, bunlardan bir tanesini kurun (Mac için "Selfcontrolapp" mevcut Windows için "SelfControl Alternatives for Windows" aratarak kendinize uygun programı kullanın)
4. Kendinize bir süre belirleyin (en az 21 gün) bu süre boyunca hiçbir şekilde sosyal medyaya girmeyin.
5. Mesajlaşma uygulamaları sosyal medyadan sayılmaz bunlar kalabilir (Whatsapp, Facebook Messenger vb...)
6. Sosyal medya bağımlılığından kurtulmak için ara sıra yapılan detokstan ziyade bunu kalıcı bir felsefe haline getirin.

Sosyal Medya Sizi Aptallaştırır

Sosyal medyanın peşi sıra gelen ilgi çekici içeriklerini kısa sürede tüketirsiniz. Daha fazla kaydırma, daha fazla beğeni, hatta beğenseniz bile artık beğenmeden hızlıca bir sonraki içeriğe zıplama.

30-60 dk arasında telefonunuza bakmanız beyninizin bulanmasına, tatminsizlik yaşayarak canınızın sıkılmasına, diğer herhangi bir şeye odaklanma güçlüğü yaşamanıza, başka bir aktiviteye geçmede isteksizliğe vb... bir çok olumsuz etkiye neden olur.

Sosyal medyada vaktinizi çöpe attıktan sonra, ortalıkta kafası kesilmiş tavuk gibi dolandığınızı hissederseniz bilin ki aptallaşmaya başlıyorsunuz demektir. İnanın bu bir süre sonra kalıcı bir duruma dönüşecektir.

Z kuşağı olmayanlar, Z kuşağını tariflerken, yukarıdakilere benzer ifadeler kullanır. Ellerinden telefonu düşürmediklerini, her şeyi sanal dünyada yaşadıklarını, gerçek hayattan uzaklaşarak asosyalleştiklerini vs...

Z kuşağı olmayanlar, telefonsuz bir yaşamı da deneyimlediği için biraz da olsa akıllı telefonların ve sosyal medyanın yol açtığı zararları daha iyi algılayabilir. 

Tabi ki bir çok Z kuşağında bulunan gençler de bunun farkında ama telefonsuz yaşayamayacağını ya da bunun "normal" olduğunu düşünerek bu farkındalığı eyleme dökecek erginliğe erişememekte.

Bununla birlikte, sosyal medya her geçen gün daha da toksik bir ortama dönüşmekte.

Hemen hemen herkes sosyal medyada kötü deneyimlerini, başarısızlıklarını, üzüntülerini, kaygılarını paylaşmaz. Belki de göreceğiniz en olumsuz paylaşımlar vefat haberleri olacaktır. 

Bunun dışında sosyal medyada herkes ve her şey mükemmeldir, şahane hayatlar görürsünüz.

Ayrıca sosyal medyada, ister kişilerin paylaşımları olsun ister bir sayfanın paylaşımı olsun, altına olumlu ve olumsuz bir çok yorum yapılır. Olumlu yorumlar gereğinden fazla övgü içerebilirken olumsuz yorumlar da gereğinden fazla toksik ifade içerebilir. 

Çok az sayıda olumlu / yapıcı eleştiriyle karşılaşırsınız hatta bunların altına da toksik yorumlar yapıldığını görürsünüz.

Kısaca, Sosyal Medya artık toksik bir ortam yolunda koşar adım ilerlemektedir. 

Zorbalık her geçen gün daha da artmakta ve siz bunun neresinde olacağınıza karar vermelisiniz.

Dijital Sadelik

Teknolojiyi, onun tarafından kullanılmış hissetmeden kullanmayı öğrenmeliyiz.

Tabi ki teknolojinin getirdiği yenilikleri reddetmeyeceğiz. Önemli olan bu teknolojilerden hangilerinin hayatımıza anlam katacağını değerlendirerek, geri kalanlarından uzaklaşma yolunu seçmeliyiz. 

Yukarıda hem telefon bağımlılığından, hem de sosyal medya bağımlılığından kurtulmanız için bazı öneriler / tavsiyeler / talimatlar verdim.

En azından bunları 21 gün uygulayarak gerçekten neye ihtiyacınız olup olmadığını anlayabilirsiniz.

21 gün boyunca sürecek bu yolculuğunuzda, telefonunuzdan uzaklaşarak gerçek hayatta sizi nelerin mutlu ettiğini ve telefonda gerçekten nelere ihtiyaç duyduğunuzu keşfedebilirsiniz.

21 gün sonunda yeni bir başlangıç yaparak gerçekten ihtiyaç duyduğunuz ve istediğiniz teknolojileri hayatınıza sokabilirsiniz. Bu teknolojiler hayatınıza gerçek bir değer katıyor olmalı, yoksa yine kendinizi kaldığınız yerden devam ediyor olarak bulabilirsiniz.

Ayrıca FOMO diye ifade edilen "Günceli Kaçırma Korkusu" yaşıyorsanız rahat olun, güncelden haberdar olmazsanız, kaçırmış olmazsınız, özü aslında bu kadar basit bir olgu.

Son Sözler

Telefon ve sosyal medya bağımlılığı, derin düşünme, odaklanma ve zihinsel sağlık açısından son derece olumsuz etkilere sahiptir.

Bu bağımlılığımız ne kadar yüksek ise; derin düşünme, yaratıcı zekaya, parlak fikirlere o kadar uzakta konumlanırız.

Bu bağımlılığınızdan kurtulmak için, daha çok yalnız zaman geçirin, kitap okuyun, yürüyüşe çıkın, spor yapın, arkadaşlarınızla yüz yüze görüşün ve bunları yaparken telefonunuzu ya yanınıza almayın ya da kesinlikle dokunmayın.

Telefon sizi kontrol etmesin, siz telefonunuzu kontrol edin ve bunu yaparken de felsefenizi ve alışkanlıklarınızı kalıcı olarak değiştirin.

"Bir ürünün / hizmetin parasını ödemiyorsanız, ürün sizsiniz."