Bisiklet Zincir Bakımı Nasıl Yapılır? - Bisiklet Zinciri Neden Kopar?

Bisikletin her parçası önemlidir, bu sebeple her parçasıyla ilgili bakım işlemlerinin belirli periyotlarda gerçekleştirilmesi gerekir. Aksi taktirde parça ömürleriniz azaltır hatta beklenmedik sürprizler nedeniyle ücra bir noktada yolda kalabilirsiniz.

Belirli bakımları periyodik olarak yapmak gerekir; fren ve vites kablolarının içlerini ve bağlantı noktalarını senede bir gres yağı ile yağlamak gerekir. Belirli periyotlarda (yaptığınız km'ye veya yıla göre) jant göbeklerini söküp, temizlemek, bilyeli ise gres yağını yenilemek, rulmanlı ise rulmanlarını değiştirmek vb… hareket halinde olan parçaları temizlemek, yağlamak hatta gerekiyor ise değiştirmek gerekir.

Bu yazıdaki konumuz, sanırım en sık bakım gerektiren çekiş sistemi ve çekiş sisteminin en önemli parçası olan zincir hakkında olacak.

Zincir ve aktarma organları, genellikle bisikletinizin en kirli parçalarıdır ve bu kir, bisikletin aktarma organlarının ömrü ve performansı için kötü bir durumdur, bu temizlik ve bakım yapılmadığında şu durumlar ile karşılaşılır;

• Zinciriniz ve dişlileriniz, olması gerekenden daha erken aşınır
• Zincirinizin bağlantı noktalarının esnekliği azalır, daha gürültülü çalışır ve vites geçişleri kararsızlaşır
• Zinciriniz çapraz kullanım yapmasanız bile kopabilir
• Arka vites değiştiricinin parçaları erken aşınır ve daha erken bozulmasına neden olur
• Tutarsız vites değiştirme performansı yaşanır

Bu yazıda zincir hakkında iki temel konuyu ve yine çekiş sistemiyle alakalı olan diğer bir konuyu ele alacağız, bu konular;

1. Bisiklet Zincir Bakımı Nasıl Yapılır?
2. Bisiklet Zinciri Neden Kopar?
3. Kadro Kulağı Neden Kopar / Yamulur?

Bisiklet Zincir Bakımı Nasıl Yapılır?

Öncelikle bisikletinizin zincirinin ve dişlilerinin ne zaman temizlenmesi gerektiğini biliyor olmalısınız. Kimi sürücü bunu gözle ve elle kontrol eder, kimi bisikletçi belirli km’lerde periyodik olarak temizler, kimi bisikletçi ise, her uzun sürüş dönüşü ya da sürüşe çıkmadan önce bu temizliği yapar.

Son seçenek oldukça zahmetli görünüyor. Yine de apartman dairesinde değil de bahçeli bir evde oturuyor olsaydım, muhtemelen son seçeneği uyguluyor olurdum.

Mevcut durumda her uzun tur dönüşü en azından ıslak mendil ile zinciri şöyle bir gelişi güzel temizliyorum. Sonrasında elle kontrol ederek, ne kadar yağ kaldığını ve bu yağın yağlama özelliğini yitirip yitirmediğini kontrol ediyor, gerekirse biraz yağlayarak sürüşümü tamamlıyorum. Bu yöntemi en fazla bir sefer yapıyorum, bu da genelde temizlemeyi unuttuğumda ve planlı bir sürüşten önce zincirin yağsız olduğunu fark ettiğimde. 

Zincir yağınızın yetersiz olduğunu anlamanın en kolay yöntemlerinden birisi elle kontrol etmektir. Zincirinizi  başparmak ve işaret parmağınızla kavrayıp biraz elinizi gezdirdikten sonra, iki parmağınızı birbirine sürterek kontrol edebilirsiniz. Eğer parmaklarınız yağdan dolayı kaygan değil de daha çok yapış yapış bir hissiyat veriyor ise, zincirinizi sağlamca temizleyip sonrasında yağlamanız gerekir.

Bisiklet Zincirini Sökmeden Temizleme

Çoğu zaman zinciri bisikletten sökmeden temizleriz, hem daha zahmetsizdir hem de bazı zincirlerde kolay söküp takma aparatı bulunmaz, bu tür zincirleri devamlı söküp takmak iyi değildir, hataya açıktır ve olmadık yerde zinciriniz söküp taktığınız bağlantı noktasından kopabilir.

Ben genelde bu yöntemi kullanıyorum, nadiren de olsa tamamen söküp temizlediğim de oluyor.

• Öncelikle bisikletin jantını sökün, özellikle disk frenli bir bisikletiniz yok ise yağ bulaşan fren yüzeyini temizlemek çok zahmetli oluyor, bu sebeple zinciri temizlerken arka tekeri çıkartıyorum.
• Öncelikle ıslak mendiller zincirin üzerindeki tozu ve birikmiş tortuyu temizliyorum.
• Sonrasında zincirin üzerine WD-40 gibi bir pas sökücü ve yağlayıcı sıkıyorum
• Eski bir diş fırçası ile tüm zinciri, ayna kolu ve arka aktarıcının dişli noktalarını fırçalıyorum. (Arka aktarıcının yaylı kısmına müdahale etmeyin)
• Sonrasında imkanım var ise köpüklü su (bulaşık deterjanı ile köpürtülmüş, yağları iyi arındırıyor) temizleyim su ile duruluyorum. Bu imkanım yok ise, önce ıslak mendil sonrasında da bir bezle iyice temizliyorum.
• Üzerindeki suyun iyice kurumasını bekliyorum
• Sonrasında da zinciri yağlıyorum. ( Her baklaya 1 damla)

Bu yöntemi uygularken zinciriniz bisikletinizin üzerinde olacağı için ekstra uğraştırıcı olabiliyor. Arka tekerinizi de söktüğünüz bisikletinizi havada tutacak bir yönteme ihtiyacınız var. 

Zinciri Söküp Temizlemek

Özellikle dağ bisikleti kullanıyor ve bol bol araziye giriyor iseniz bu yöntemi kullanmanız gerekir, bu sebeple zincirinize "Quick Link" takmanızı öneririm. Bu temizlik yöntemini uygulayabilmeniz açısından oldukça önemli ve işinizi kolaylaştıran bir aparat.

• Bisiklet zincirinizi söküp bir kaba alın
• Üzerine wd-40 veya mazot  dökerek eski bir diş fırçası ile fırçalayın
• Köpüklü su ile temizleyin ve su ile temizleyin
• Zincirinizi bisikletinize geri takın
• Zincirinizi yağlayın.

Bisiklet Zinciri Neden Kopar

Bisiklet zinciri, bisikletimizin en hareketli parçalarından ve en çok dış etkene maruz kalan parçalarından biridir. Bu açıdan en çok kirlenen ve bakıma da ihtiyaç duyan parçasıdır. Buna rağmen ne yaparsanız yapın belirli bir ömre sahiptir.

Zincirimizin ömrünü arttıran ve azaltan bazı unsurlar bulunmakta.

• Düzenli temizlik ve kaliteli yağ kullanmadığınızda, aşınmalar artacağı için zincirinizin ömrü azalır.
• Çapraz vites kullanımına dikkat etmediğinizde bağlantı noktaları fazla zorlandığı için erken aşınır hatta daha aşınmadan da kopmalara neden olur
• Quick Link kullanmadan sürekli zinciri söküp temizleyip geri takmak. Bazen gevşek bazen de sıkı bağlantı noktalarının oluşmasına neden olur ve o noktalar daha zayıf olduğu için daha çabuk kopmasına neden olur.
• Belirli bir km'den sonra zincir bağlantı noktaları aşınarak zincirinizin uzamasına neden olur. Bu da vites atlamasına ve bağlantı noktalarının kopmasına kadar bir dizi probleme neden olur.

Bu sebeplerden dolayı bisikletinizin zinciri kullanım ömrünü tamamlar ve sık sık kopmaya başlar. Zincirinin sürekli kopuyor ise  değiştirme zamanınız gelmiş hatta geç bile kalmışınız demektir.

Zincirinizin uzama oranını ölçerek değiştirme zamanını tespit edebilirsiniz. Zamanında değiştirilmeyen zincir, arka dişilinizin, ayna kolunuzun ve arka aktarcınızın üzerinde bulunan dişlilere zarar verir, zincirden tasarruf ederken tüm dişlilerinizin ömrünü azaltırsınız. bu açıdan zincirinize hem iyi bakmalı hem de zamanı geldiğinde değiştirmelisiniz.

Kadro Kulağı Neden Kopar / Yamulur

Kadro kulağının kopması ya da yamulması nadiren de olsa her bisikletçinin başına gelebilir. hatta bunu yaşamış bile olabilirsiniz.

Kesin olmamakla birlikte kadro kulağının zarar görmesi bazı nedenlerden dolayı oluşur.

• En önemli nedenlerin başında dışarıdan gelen bir darbe ile yamulabilir. Özellikle araziden sert koşullarda darbe gören arka aktarıcı, kadro kulağının yamulmasına neden olabilir. Sizin fark edemeyeceğiniz bir oranda olsa da zaman içerisinde yüke maruz kaldıkça bu yamulma artar ve bir gün ya tamamen kırılır ya da yamularak arka aktarıcınızın jant tellerine takılmasına neden olur, bu da hem kaza yapmanıza hem de bir sürü masrafa sebep olur.
• Yanlış arka vites ayarı. hatalı ayarlanan arka vites ayarında, arka aktarıcınızın en alt noktası jant tellerinize çok yakın konumda olduğunda ve bir sebepten dolayı vites ayarınız bozulduğunda, arka aktarıcınızın jant tellerine takılmasına neden olarak, kadro kulağınızın zarar görmesine neden olur. 
• Çapraz vites kullanımı yapmamak. Çapraz vites kullanımında arka aktarıcı fazla zorlanır. Üreticiler kadroya zarar gelmemesi açısından, kadro kulağının dayanıklılığını kadrodan daha zayıf yaparlar. Bu gibi durumlarda da zorlanan arka aktarıcı kadroya zarar vermesin diye kadro kulağı yamulur veya kırılır.

İPUCU: Kadro kulağınız olmadık bir yerde kırılır ise, eve kadar dönebilmek için, zincir sökme aparatı ile zincirinizi çıkartın, sonrasında arka aktarıcınızı da bisiklet üzerinden söküp, zincirinizi kısaltarak arka aktarıcısı olmadan kullanabileceğiniz bir oranda takarak kullanabilirsiniz. Bir nevi single-speed bisiklete dönüştürmüş olacaksınız. En azından evinize dönebilirsiniz. Bu açıdan her zaman yanınızda zincir sökme-takma aparatı bulundurun.

Yazının bir kaç noktasında bahsettiğim "Çapraz vites kullanımı nedir ve doğru vites kullanımı nasıl olmalıdır" yazısına bakabilirsiniz.

Son olarak özetlemek gerekir ise; zincirimizi ve aktarma organlarını temiz tutmamız, eskiyen zincirimizi zamanında değiştirmemiz ve doğru vites kullanımına dikkat etmemiz gerekir. Tüm bunları uyguladığımızda maksimum verim ile bisikletimizin ve vites çekiş sistemimizin kullanım ömrünü arttırabiliriz.